Theo luật sư còn có vướng mắc, bất cập gì trong thực hiện quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra?
- by Luật Bạch Đằng Giang
- 11 tháng ago
- 0 comments
Theo tôi thì những vướng mắc, bất cập gì trong việc thực hiện quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do người dùng chất kích thích gây ra bao gồm:
Thứ nhất, BLDS năm 2015 chưa đưa ra khái niệm cụ thể về chất kích thích. Thực tế, “chất kích thích” thường được hiểu là các chất quen thuộc như: Bia, rượu, ma túy,… Tuy nhiên, các thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc giảm đau, hay như cà phê, thuốc lá… vẫn được xem là chất kích thích. Chúng tuy nằm trong nhóm các chất kích thích nhưng không thuộc đối tượng là chất kích thích theo Điều 596 BLDS năm 2015.
Do hiện nay, có nhiều chất hóa học mới được điều chế có dược tính tác động lên cơ thể, thần kinh của con người như: Cỏ Mỹ, keo chuột, bóng cười, shisha,… nhưng những chất này vẫn chưa được pháp luật điều chỉnh cụ thể do chưa có khái niệm tổng quát về chất kích thích trong khoa học pháp lý. Việc xác định chất kích thích trong BLDS hiện nay phải dựa vào các quy định và sự phân chia về các nhóm chất kích thích mà Bộ Y tế đưa ra5. Vì vậy, chúng tôi cho rằng, cần có khái niệm cụ thể hơn về chất kích thích để thống nhất trong nhận thức và áp dụng pháp luật, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.
Thứ hai, khó xác định được người cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại. Khoản 2 Điều 596 BLDS năm 2015 quy định: “Khi một người cố dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại”. Chúng tôi cho rằng, rất khó để xác định người bị ép uống rượu, bia hoặc chất kích thích khác gây thiệt hại đã bị say hay chưa vì thể trạng của mỗi người là khác nhau, thậm chí một người uống cùng một lượng rượu, bia nhưng cũng có thể có lúc này say, lúc khác lại không bị say. Việc dùng rượu, bia… dẫn đến say còn phụ thuộc vào sức khỏe và nhiều yếu tố khác của người đó trong từng thời điểm.
Rất khó để có thể xác định được việc một người có cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức, kiểm soát hành vi của mình và gây ra cái chết cho người khác. Và cái chết của bị hại có phải là hậu quả từ việc bị ép uống rượu hay không?
Một vướng mắc thường gặp khi áp dụng khoản 2 Điều 596 BLDS năm 2015 là người làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại thì có phải cùng với người trực tiếp gây thiệt hại bồi thường không? Hay họ sẽ phải tự mình bồi thường toàn bộ cho người bị thiệt hại? Điều 596 BLDS năm 2015 không quy định rõ ràng việc loại trừ trách nhiệm của người trực tiếp gây thiệt hại.
Thứ ba, Điều 596 BLDS năm 2015 chỉ đề cập đến hành vi cố ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức cũng như điều khiển hành vi gây thiệt hại, nhưng không đề cập đến trường hợp một người vô ý dùng rượu hoặc chất kích thích khác làm cho người khác lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức và làm chủ hành vi mà gây thiệt hại.
Thứ tư, nếu người tự mình dùng rượu hoặc chất kích thích mà gây thiệt hại nhưng là người dưới 15 tuổi, người mất năng lực hành vi dân sự thì những người chịu trách nhiệm BTTH không phải là những người trực tiếp sử dụng chất kích thích. Trong trường hợp này, trách nhiệm BTTH sẽ thuộc về người giám hộ, trường học, bệnh viện,… Vậy trường hợp không xác định được người giám hộ thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm BTTH?
Thứ năm, xác định thiệt hại tính mạng, sức khỏe do người dùng chất kích thích gây ra là một vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên, thực tế trong quá trình giải quyết có một số vướng mắc như: Bồi thường sức khỏe có tỉ lệ thương tật cao, cấp dưỡng cho người thân của người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng, dẫn đến việc BTTH tính mạng, sức khỏe do người dùng chất kích thích gây ra chưa thỏa đáng.
Theo Điều 590 BLDS năm 2015 thì đối với thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm, người bị thiệt hại sẽ được bồi thường các chi phí hợp lý theo quy định pháp luật, và sử dụng số tiền bồi thường để phục hồi sức khỏe của mình. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, người bị thiệt hại sau khi phục hồi sẽ mất khả năng lao động do chấn thương nặng, trở thành gánh nặng về kinh tế cho gia đình, việc chăm sóc cũng như nuôi dưỡng những người thân của họ sẽ không thực hiện được. Chúng tôi cho rằng, BTTH sức khỏe chỉ dừng lại ở việc bồi thường các khoản chi phí hợp lý được pháp luật quy định; hiện pháp luật chưa đặt ra vấn đề: “Những người thân của người bị thiệt hại cần tiền cấp dưỡng khi người bị thiệt hại mất hoàn toàn khả năng lao động và không tạo ra thu nhập”. Điều 591 BLDS năm 2015 quy định, thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm bao gồm: “Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng” là hết sức cần thiết, nhưng người bị thiệt hại có tỉ lệ phần trăm thương tật cao, không thể phục hồi, không tạo ra thu nhập, cần người chăm sóc cũng là một vấn đề đặt ra. Do đó, tôi cho rằng cần quy định về tiền cấp dưỡng cho người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng trong phần BTTH về sức khỏe.
Thứ sáu, Điều 593 BLDS năm 2015 về thời hạn hưởng BTTH do tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm không quy định vấn đề người bị thiệt hại về sức khỏe nên không có khả năng lao động được hưởng tiền cấp dưỡng nếu trước khi bị thiệt hại họ là người chưa có thu nhập.